In de Sporen van Mozart
Een reis terug in de tijd. Naar Salzburg, Wenen en Praag. Met een gezelschap dat zaterdagavond 19 september 2015 na een lange reis in een luxe touringcar van IC Productions in Anif nabij Salzburg met wat stramme knieën uitstapte. ICP-directeur Klaas Touwen verwelkomde ons in hotel Hubertushof nog met een heerlijk driegangendiner. Onze reisleider, musicoloog Dick Hermsen hield de volgende morgen een boeiende Mozart-lezing over de stijlperioden in de klassieke muziek: Barok (1600-1750), Klassiek (1750-1800) en Romantiek (1800-1900). Van de barokke Bach naar de klassieke Mozart. Beiden geniaal, maar toch zo verschillend. Componisten van hun tijd. De muziekfragmenten die Dick liet horen, smaakten naar meer. Vervolgens een stadswandeling onder leiding van de Nederlandssprekende stadsgids Christine Glanzer. Ze vertelde boeiend over de geschiedenis van Salzburg, gelegen aan de oevers van de Salzach. Genoemd naar het zout dat er al in 1000 v. Chr. werd gewonnen en hoofdbron van inkomsten werd. Een levend museum, noemde zij de stad, die in 1997 op de Wereld Erfgoedlijst werd geplaatst. We liepen door de mooie tuinen van het barokke Mirabell-paleis met zijn beelden uit de Griekse mythologie. Opnamen van The sound of music werden er gemaakt. We zagen het huis van Herbert von Karajan, liepen over de ‘slotjesbrug’, rondkijkend naar de prachtige gebouwen, kerken en musea, met in de verte het hooggelegen kapucijner kloostercomplex. Stad van Mozart, waar hij op Getreidegasse 9 op 27 januari 1756 werd geboren. Hoorden we in de woonkamer tussen het geschuifel van de vele bezoekers het getrippel van de kleine Mozart richting viool of klavechord, die bewaard zijn gebleven? Wat een zegen dat zijn vader Mozarts genialiteit onderkende en begeleidde. Mozart genoot een goede opvoeding, was een levensgenieter. Emotioneel, maar toch in staat de structuren van de muziek in vloeiende lijnen samen te vatten, vertelde de gids. Mozart kon elk karakter in een opera op de juiste wijze weergeven. Op het familieportret stond de jonge Mozart met vader Leopold en zusje Nannerl en aan de wand het portret van zijn eerder al in Parijs overleden moeder Anna Maria. Na een lunch in het oudste koffiehuis van Salzburg bezochten we Makartplatz 8, waar Mozart van 1773 tot 1781 woonde. Het huis werd in WO II verwoest, maar herbouwd en in 1996 ingericht als een klein aan hem gewijd museum. 's Avonds genoten we aansluitend op het diner van een kamermuziekconcert, getiteld Mozart en zijn vrouwen. Levendig gepresenteerd door Adriaan de Wit, componist en vocal coach in het Mozarteum. Enthousiast gezongen door de sopranen M. Sharp en R. Baldursdottir, op piano begeleid door Peter Arnesen. Maandag 21 september. Na het ontbijtbuffet nam gids Monika ons mee naar het in 1914 geopende Mozarteum aan de Mirabellplatz. In 1870 werd de internationale stichting Mozarteum opgericht, met als doel al het werk van Mozart te promoten en wetenschappelijk te onderzoeken. Er is een conservatorium in het pand en een literatum, waarin originele brieven en muziekwerken worden bewaard en bestudeerd. Behalve een kleine concertzaal is er ook een tuin. Op onze tenen liepen we door het tuinhuisje waarin Mozart Die Zauberflöte heeft geschreven. Betoverend. Buiten gekomen brachten we een bezoek aan de prachtige domkerk en stonden we bij haar eeuwenoude doopvont. Salzburg verlatend reden we naar de abdij van Melk aan de Donau, met zijn indrukwekkende 650 jaar oude bibliotheek met meer dan 100.000 boeken, de barokke kloosterkerk en marmeren zaal. Een keizerlijke residentie, zonder soberheid, dit benedictijner klooster met zijn lange gangen en vele kamers. Muziekstad Wenen aan de ‘blauwe’ Donau was ons volgende reisdoel. In hotel Deutschmeister werden we ontvangen met een diner en bereidden we ons voor op de volgende dag.
Dinsdag 22.9, na het ontbijtbuffet een stadstour. Chauffeur Bert reed ons met stadsgids Jacqueline Hanzl over de groene long van Wenen, de Ringstrasse, door een deel van het Prater met zijn 4000 kastanjebomen, door de oudste van de 23 wijken waarin 1,8 miljoen mensen wonen. Langs de paleizen van keizer Franz Jozef, voor wie Mozart componeerde en speelde, mede dankzij ‘Pappa Haydn’. Architect Hundertwasser drukte op vele gebouwen zijn stempel. Mozart trouwde in 1782 tegen de zin van beide families met Constanza Weber, het zusje van zijn eerste liefde, Aloysa Weber. Van hun zes kinderen bleven alleen Carl en Franz in leven. In Domgasse 5 dwaalden we door Mozarts mooie woonhuis, waar hij van 1784 tot 1787 woonde. Na zijn overlijden op 5 december 1791 werd Mozart opgebaard in een nisvan de gotische Stephansdom. Constanza droeg een mis aan hem op en moest daar afscheid nemen.
‘s Avonds was in de St. Anna Kirche een concert te beluisteren van het Classic Exclusive Quartett. De vier dames speelden een strijkkwartet van Wolfgang Amadeus Mozart, KV 387, en een strijkkwartet van Ludwig van Beethoven, Opus 18 N. 4. Het was zeker de moeite waard.
Woensdag 23.9: imponeerden de uitbundige rococo stijlkamers van slot Schönbrunn en het tuinencomplex, met op deze zonnige dag tot besluit een populair concert van het Wiener Mozart Orchester in de ‘gouden’ zaal van de Musikverein. Door orkest en solisten in historische kledij, inclusief pruik.
Donderdag 24.9 de grens over richting Praag. De wegen en dorpjes in Oostenrijk en Tsjechoslowakije verschilden nogal wat, maar Praha aan de Vitava deed niet onder voor Wenen. Aan weerszijden van dezilver glanzende Moldau lokten prachtige gebouwen, kerken en musea. We reden langs het Dansende Huis en wandelden over de ‘engelenbrug’, langs modehuizen van naam naar het grote oude stadsplein.Dat plein heeft een grote rol gespeeld in de geschiedenis van het land. Rond het standbeeld van martelaar Johannes Hus vermaakten vele artiesten de toeristen. Omringd door de boheems gotische Tynkerk, de astronomische klok uit 1410, sfeervolle restaurantjes en prachtige gevels. In The Stone Bell House werd speciaal voor ons een kamermuziekconcert gegeven. Ademloos luisterden we naar sopraan Likérova,mezzo-sopraan Levicová, basbariton Horák en pianist Podrazil, die beeldend operamuziek uit Le Figaro,de Zauberflöte en Don Giovanni vertolkten. In restaurant Vabene werden we tot slot vergast op een smakelijk driegangendiner, waarna in het hotel nog gezellig werd gemusiceerd bij de gitaar van Dick.
Vrijdag 25.9: Ontbijtbuffet en bezoek aan Bertramka. Een villa waar ooit toonaangevende musiciverbleven. Er was nog maar weinig over van de historische kamers en voorwerpen uit Mozarts tijd. Hij logeerde er begin 1787 en componeerde voor gastvrouw Dusková de opera Don Giovanni. Graag zittend in de tuin aan de hooggelegen stenen tafel. In het kleine concertgebouwtje stond een Steinway, waarop Geert wat liet horen van Mozarts muziek. Met gids Barbara brachten we nog een bezoekje aan het theater waar Don Giovanni eind 1787 in première ging. De viergangenlunch in het traditionele Staromácek hadden we niet graag gemist. En er was ook nog tijd om een blik te werpen op het beroemde Wenceslazplein. Een andere martelaar, student Jan Palach, stak zich daar uit wanhoop in 1969 in brand toen de Russische invasie een eind maakte aan de Praagse Lente. Terug in hotel Albion kleedde een deel van de groep zich snel om voor een bezoek aan de Staatsopera,waar La Bohème van Puccini werd uitgevoerd. Heel toepasselijk. Praag, ooit wereldstad van bohemiens genoemd en thans uitgegroeid tot een ‘gouden’ stad. In onze prachtige loges in de ‘gouden zaal’ luisterden we ademloos naar de ‘gouden’ stemmen van de solisten, die begeleid werden door het Staats Opera Orkest. Een onvergetelijke avond, waarop nog even gedronken moest worden.
Zaterdag 26.9: Ontbijtbuffet en vertrek huiswaarts. Mede dankzij de uitstekende chauffeur Bert Jenneskens, ons harmonieuze en hartelijke reisgezelschap en niet te vergeten onze geweldige reisleider Dick Hermsen was het een onvergetelijke reis. De onvermoeibare inzet, zijn inspirerende persoonlijkheid en betrokkenheid vormden de basis van onze heerlijke sporenreis naar Wolfgang Amadeus Mozart. Directeur Klaas Touwen kon alles met een gerust hart aan hem overlaten. Mozart reisde in een schokkende koets over ongeplaveide wegen. Overnachtte en at niet in hotels zoals wij. Desondanks zong er wondermooie muziek in zijn hoofd rond. Die miljoenen mensen na hem imponeerde, boeide en ontroerde. En die onweerstaanbaar probeerden zijn voetsporen te volgen in een poging iets van zijn nabijheid te voelen. Wij waren reizigers, en maakten geen deel uit van de duizenden vluchtelingen die thans dagelijks op destations van Salzburg en Wenen aankomen. Onze stadsgidsen waren bezorgd om het effect daarvan in detoekomst op hun cultuur. Wat zou Mozart gecomponeerd hebben als hij dit had meegemaakt? Laten we hopen dat muziek verbroedert.
'Zoals de zon de b;loemen kleurt, zo kleurt de kunst het leven" (kaartje reisgenoot/ musicus Jan G. Liefers) Kunst, muziek, maar ook poëzie hoort daar bij. Donderdagavond bij de gitaarmuziek van Dick las reisgenoot/dichteres Willemien Waterreus voor uit haar gedichtenbundel De TiJdGeBrOkEn. Een gedicht over geluk op het strand. De zilveren rivieren door Salzburg,Wenen en Praag zullen haar zeker hebben geïnspireerd.
Dag Dick, Klaas, Bert, Douwe, Ineke, Martha, Nico, Maria, Kees, Liesbeth, Jan, Edith, Josje, Karin,Tine, Jan, Anja, Yvonne, Willemien, Gé, Brigitte, Fred en Johan, het ga jullie allen goed. Heel veel dank voor alle hartelijkheid en saamhorigheid tijdens deze prachtige reis.
Geert en Barry